Opdrachtgevers schuiven financiële risico’s naar zzp’ers - mag dit?

Veel zelfstandigen merken dat opdrachtgevers proberen financiële risico’s, zoals naheffingen en boetes, op hen af te wentelen. Dit gebeurt vooral wanneer de Belastingdienst achteraf oordeelt dat een zzp’er eigenlijk een werknemer had moeten zijn. In zulke gevallen riskeren opdrachtgevers extra kosten, die ze vervolgens via contractuele voorwaarden proberen door te schuiven. Maar is dat juridisch wel toegestaan? 

Sinds begin dit jaar controleert de Belastingdienst strenger op schijnzelfstandigheid. Werkgevers die zelfstandigen in feite als werknemers behandelen, kunnen naheffingen en boetes opgelegd krijgen. Sommige bedrijven proberen deze financiële gevolgen te omzeilen door zzp’ers contractueel aansprakelijk te stellen. Dit is echter niet altijd toegestaan en roept veel vragen op binnen de zzp-gemeenschap. 

In het kort: 

• Steeds meer zzp’ers krijgen contracten met voorwaarden die financiële risico’s bij hen neerleggen. 

• Sommige van deze voorwaarden zijn juridisch ongeldig, maar zetten zelfstandigen onder druk. 

• Experts waarschuwen voor ongeoorloofde aansprakelijkheid en ineffectieve oplossingen. 

Onrust over ongeldige voorwaarden 

Voor veel zelfstandigen is het schrikken wanneer zij dit soort voorwaarden in hun contract zien staan. De bedragen kunnen oplopen tot duizenden euro’s, wat onzekerheid en stress veroorzaakt. Organisaties zoals ZZP Nederland krijgen dagelijks vragen van zzp’ers over deze kwestie, een flinke toename ten opzichte van eerdere jaren. Vooral in sectoren zoals de IT en zakelijke dienstverlening blijken deze contractvoorwaarden vaak voor te komen. 

Arbeidsrechtjuristen bevestigen dat veel van deze voorwaarden juridisch niet houdbaar zijn. “Als een voorwaarde in strijd is met de wet, dan is deze simpelweg niet geldig – ook niet als een zzp’er deze ondertekent,” legt arbeidsrechtjurist Bastiaan van Rossum uit. Toch voelen veel zelfstandigen zich onder druk gezet om akkoord te gaan, uit angst een opdracht mis te lopen. 

Welke kosten mogen opdrachtgevers doorberekenen? 

Volgens juridische experts mogen opdrachtgevers bepaalde kosten wel verhalen, maar lang niet alles. Dit zijn de belangrijkste regels: 

• Loonheffingen mogen worden verrekend met de inkomstenbelasting van de zzp’er. 

• Premies voor werknemersverzekeringen en de zorgverzekeringswet mogen niet worden doorberekend, omdat dit wettelijk verboden is. 

• Naheffingen vormen een complexer geval; het hangt af van de opbouw van de kosten welke delen wel of niet verhaald mogen worden. 

• Boetes vallen in een grijs gebied. De wet verbiedt het doorberekenen ervan niet expliciet, maar een rechter kan oordelen dat dit in strijd is met redelijkheid. 

Hoewel de Belastingdienst dit jaar nog geen boetes oplegt, blijft de onzekerheid onder zzp’ers groot. 

Zzp’ers in een lastige positie 

Door de toegenomen handhaving op schijnzelfstandigheid groeit de spanning tussen opdrachtgevers en zelfstandigen. Sommige opdrachtgevers hanteren voorwaarden die zelfstandigen financieel verantwoordelijk maken, zelfs als dit wettelijk niet is toegestaan. Dit kan zzp’ers voor een lastige keuze plaatsen: tekenen en het risico nemen, of weigeren en mogelijk een opdracht verliezen. 

Er zijn meldingen van zelfstandigen die hun contract weigerden te ondertekenen vanwege zulke voorwaarden en daardoor hun opdracht kwijtraakten. Anderen tekenden met tegenzin, in de wetenschap dat de voorwaarde niet rechtsgeldig is, maar uit angst om zonder werk te zitten. Dit legt een grote druk op zelfstandigen en toont aan hoe groot de onzekerheid in de markt is. 

Voorwaarden als symptoombestrijding 

Volgens juristen bieden dit soort voorwaarden geen structurele oplossing. “De enige manier om schijnzelfstandigheid écht te voorkomen, is door de werkrelatie inhoudelijk te wijzigen,” benadrukt Van Rossum. “Dit soort voorwaarden zijn slechts een manier om risico’s te verschuiven, zonder het probleem aan te pakken.” 

Ook zzp-belangenvereniging VZN ziet negatieve gevolgen. Voorzitter Cristel van de Ven merkt op dat sommige zelfstandigen opdrachten mislopen, simpelweg omdat ze niet akkoord willen gaan met onterechte voorwaarden in hun contract. Dit kan uiteindelijk de flexibiliteit van de markt beperken en ervoor zorgen dat minder zelfstandigen bereid zijn om bepaalde opdrachten aan te nemen. 

Bron: NOS